MIẾU HỘI ĐƯỜNG HỘI AN.
Cổ trấn Hội An xa xưa được giới hạn theo quy ước không thành văn:
Tây: chùa Cầu
Đông: chùa Ông Bổn (thờ vị Bổn Đầu Công của người Triều Châu)
Nam Giáp sông Thu Bồn
Bắc có Vạn Thọ Đình
Nhưng đình Vạn Thọ cũng như chùa Quảng An và cả những ngôi giáo đường Thiên Chúa Giáo đầu tiên cho đến bây giờ vẫn chưa tìm được tài liệu xác định vị trí ban đầu.
Riêng miếu Hội Đường tuy không còn một vết tích gì nữa nhưng vẫn còn đây vị trí sơ nguyên.
Miếu nằm trên khu đất gần kề Khổng tử miếu, cách nhau bởi hương lộ xa xưa tồn tại cho đến bây giờ. Ngày đó, miếu xoay mặt nhìn về hướng nam, nhìn qua mặt bên Văn Miếu.
Miếu Hội Đường chưa biết lập năm nào nhưng biết chắc miếu bị phá hủy vào cuối năm 1946 để tiêu thổ kháng chiến chống thực dân Pháp trở lại.
Theo lời các cụ già sống trên đất Cẩm Phô này từng nghe cha - ông kể lại, miếu ngày trước chủ yếu thờ thần làng, sau năm 1918 phối thờ thêm những chiến sĩ trận vong người Việt, bị Pháp bắt sung quân, tử trận trong đại chiến thế giới lần thứ nhất.
Cho nên, hằng năm, đến kỳ tế thu bô lão trong làng chuẩn bị chu đáo để đón quan tuần phủ, quan tri huyện, ngài chánh tổng cùng ngài công sứ đến dự.
Ngày chánh lễ trong nội viên miếu, sau khi trống chầu nổi lên, dàn kèn Ai hết ò í e là đến đội kèn đồng của Tây cũng tham gia lễ truy điệu. Bên ngoài đối diện miếu (chưa có Khổng Tử miếu bây giờ) là ruộng sâu rau muống. Gặp mùa mưa nước dâng cao tràn mênh mông người ta tổ chức đua ghe lãnh thưởng.
Cuộc sống cứ tạm gọi là yên bình cho đến ngày Nhật đầu hàng Đông Minh. Một buổi sáng cuối tháng 8 năm 1945, dân làng bỗng thấy những người lính của tướng Lư Hán thuộc đoàn quân Trung Hoa Dân Quốc của Tưởng Giới Thạch đã ở đầy kín trong miếu Hội Đường.
Họ chờ giải giáp khí giới quân phát xít Nhật.
Qua năm sau, hết còn lễ lệ. Chiến tranh lại bùng phát dữ dội. Dân làng gồng gánh tản cư vào chợ Bà, chợ Được Thăng Bình lánh nạn, miếu Hội Đường phải tự đập phá tan hoang.
Người viết bài này đã gặp một cụ già sống bên cạnh miếu Hội Đình từ nhỏ cho tới giờ, năm nay đã 94 tuổi, hiện rất tỉnh táo tuy hơi nặng tai nói rằng trong miếu chỉ có duy nhất một mộc bản to lớn để thờ, ghi lập năm DỤC ĐỨC NGUYÊN NIÊN!!!
Ông là Nguyễn Thiện Thắng, người Hội An thường gọi là ông Ba Thắng.
Ông Thắng là tài lục cho nhà buôn Hòa An Đường Hội An, là người Việt nhưng thông thạo tiếng Quảng Đông, tiếng phổ thông Quan Thoại và cả tiếng Pháp.
Sợ người già... lãng nhãng, để giữ lễ, tôi chờ đến cuối buổi "hàn huyên" một già - một trẻ, xin hỏi lại lần nữa, ông cười ồ nhẹ nhàng nói... người già chuyện mới mau quên, chuyện xưa lại nhớ như mới xảy ra ngày hôm qua:
"TỨ NGUYỆT TAM VƯƠNG..."
Tôi có chút bàng hoàng khi nghe ông nói câu này mà lòng ngổn ngang vô cùng thắc mắc nên không dám ghi lại trên blog của mình:
Ba đời vua 5,6,7 triều Nguyễn, DỤC ĐỨC, HIỆP HÒA , KIẾN PHÚC chỉ xảy ra trong 4 tháng tròn, lại là chuyện nội bộ trong cung, mà vua phế đế Dục Đức chỉ ở ngôi 3 ngày thì làm sao... Miếu Hội Đường lại ghi được DỤC ĐỨC NGUYÊN NIÊN???
Thôi,
Tất cả đã lùi vào dĩ vãng,
Có còn chăng chỉ còn trong ký ức của những người già mỗi khi mơ mòng chắp nối khúc phim đời đã đứt.
Cảm ơn Lê Viết Hoàng đã cho tấm ảnh quý hiếm post dưới đây, có lẽ chụp vào năm Việt Minh cướp chính quyền tại Hội An...
